چهره تاریخی کوروش، نورانی، شجاعانه و سخت انسانی است، حتی یونانیان در واقع دشمنان اصلی او هم نتوانستند خود را از تشعشع او دور نگاه دارند. «آیسخولوس» که در سال 490 قبل از میلاد در ماراتن، بر ضد کمانداران داریوش می جنگید، در تراژدی پارس ها درباره ی کوروش می گوید: " او مردی خوشبخت بود، صلح را برای مردمانش آورد... خدایان دشمن او نبودند، چون او معقول و متعادل بود".
دو نسل بعد «هرودت» ( که پدر تاریخ نویسی لقب گرفته) می نویسد:" هیچ پارسی هرگز جرئت نخواهد کرد خود را با کوروش مقایسه کند". در بین مردم شایع بود که او چون پدری بوده است. علاقه به او در بین ایرانیان به حدی بود که «پلوتارک» گزارش می دهد، ارسطو، کوروش را از زمره ی آزاد کنندگان و خیرخواهان ملتها می داند.
افلاطون ( در کتاب قوانین) عنوان می کند که ملت ایران تحت فرمانفرمایی کوروش از آزادی نسبتا زیادی برخوردار بود؛ که این آزادی در زمان کمبوجیه از بین رفت و در زمان داریوش هم فقط تا حدی بار دیگر برقرار شد .
کوروش با میل به نظر مشورتی ارزنده ی دیگران گوش فرا می داد، « در آن زمان بدین نحو پارس ها همگی در خوشبختی شکوفان می شدند و این همه به خاطر آزادی، یگانگی و تفاهم همبسته و برنامه دار آنها بود».
«گزنفون» در کتاب «تربیت کوروش» که داستانی آموزشی و تلفیق شده با وقایع تاریخی است، حتی جرئت می کند که کوروش را به عنوان شخصیت قابل تقلید به هموطنان یونانی خود معرفی کند. اگر یونانیان در 400 سال قبل از میلاد به عظمت پادشان ایران اعتقاد نمی داشتند، او هرگز نمی توانست چنین کاری بکند.
«گزنفون» در مقدمه ی کتاب خود می نویسد: " به سخنان کوروش حتی ملتهای دوردست هم از روی میل گوش فرا می دادند، حتی ملتهایی که هرگز او را ندیده بودند و می دانستند که هرگز او را نخواهند دید... به وسیله ی قدرت نامش، قلمرویش را چنان گسترد، که همه ی حکام از او وحشت داشتند و هیچ کس بر ضد او قیام نمی کرد بلکه بر عکس، همه ی آنها علاقمند بودند که برابر میلش عمل کنند. مایل بودند که فرمانبردار خواست های او باشند".
این نوشته از کتاب «داریوش و پارس ها» نوشته «والتر هینتس»، ترجمه ی «عبدالرحمن صدریه» انتخاب شده است.
نوشتن دیدگاه