احتیاجات بشر در آب و نان و جامه و خانه خلاصه نمیشود ، یک اسب و یا یک کبوتر را میتوان با سیر نگهداشتن و فراهم کردن وسیله آسایش تن ، راضی نگهداشت . ولی برای جلب رضایت انسان ، عوامل روانی به همان اندازه میتواند موثر باشد که عوامل جسمانی حکومتها ممکن است از نظر تامین حوائج مادی مردم ، یکسان عمل کنند ، در عین حال از نظر جلب و تحصیل رضایت عمومی یکسان نتیجه نگیرند ، بدان جهت که یکی حوائج روانی اجتماع را برمیآورد و دیگری برنمیآورد.
یکی از چیزهائی که رضایت عموم بدان بستگی دارد اینست که حکومت با چه دیدهای به توده مردم و به خودش نگاه میکند ؟ با این چشم که آنها برده و مملوک و خود ، مالک و صاحب اختیار است ؟ و یا با این چشم که آنها صاحب حقند و او خود تنها وکیل و امین و نماینده است ؟ در صورت اول هر خدمتی انجام دهد از نوع تیماری است که مالک یک حیوان برای حیوان خویش ، انجام میدهد ، و در صورت دوم از نوع خدمتی است که یک امین صالح انجام میدهد ، اعتراف حکومت به حقوق واقعی مردم و احتراز از هر نوع عملی که مشعر بر نفی حق حاکمیت آنها باشد ، از شرایط اولیه جلب رضا و اطمینان آنان است.
سیری در نهج البلاغه
صفحه 117 و 118
نوشتن دیدگاه