مشرف الدین مصلح بن عبدالله در حدود سال 606 هجری در شیراز متولد شد.سعدی از بزرگان و نوابغ شعر و ادب ایران می باشد که تحصیلات خود را درشیراز آغاز کرد و پیش از استیلای مغول بعزم تحصیل به بغداد رفته ودر مدرسه نظامیه علوم متداول زمان خود را درک کرده واز استادان معروف آن زمان مانند جمال الدین عبدالرحمن ابوالفرج بن جوزی و شیخ شهاب الدین سهروردی بهره مند شده است.
سعدی یکی بعلت شوق جهانگردی و دیگر به سبب کشمکشهای بین خوارز مشاهیان و اتابکان فارس و هجوم مغول به سفری طولانی پرداخت که در حدود سی تا چهل سال طول کشید وبغداد و سوریه و مکه را تا شمال آفریقا گشت و در آثار خود از سفر به کاشغر و هند و ترکستان نیز سخن می گوید.
سعدی پس از این سفر طولانی به شیراز بازگشت و چون شهر را آرام و مردم را در رفاه دید آنجا ماند وبه تالیف و تصنیف پرداخت، و در دربار اتابکان فارس منزلتی یافته و به اتابک سعدبن ابی بکر ابن سعدبن زنگی گروید تخلص خود را از او گرفت وظاهراً از همین زمان دوره شاعری او شروع شده است.
از ممدوحان دیگر سعدی غیر از اتابکان، بزرگان و دانشمندانی بوده اند مانند صاحب دیوان شمس الدین و برادرش عطا ملک جوینی.سعدی با شاعرانی مانند مجد همگرو خواجه همام تبریزی ارتباط داشته و مورد ستایش آنان قرارگرفته است.
سعدی بی شک بزرگترین شاعر ایران و یکی از بزرگترین شعرای جهانست. تاکنون هیچکس در زبان فارسی بروانی و لطف و سادگی و شیوائی و فصاحت و فریبندگی الفاظ او شعر نگفته است و بهمین جهت غزلهای او در زبان فارسی بی نظیرست و چون منتهای سادگی و روانی را در ساده ترین احساسات طبیعی بکار برده بهر زبانی که ترجمه می شود از زیبائی آن کاسته نمی گردد، و بهمین جهت درتمام عالم معروف شده ودر سلک بزرگان فرزند آدمی درآمده است.
سعدی در انواع شعرمانند قصیده ، غزل ، قطعه، رباعی، ترجیح بند و ترکیب بند دست داشت.
آثار سعدی عبارتند از دیوان غزلیات شامل طیبات، بدایع خوانیم، غزلیات قدیمه. دیگر بوستان؛ گلستان، قصاید و ملمعات ، رباعیات و ترجیحات است. مجموع آثار سعدی را کلیات سعدی گویند.چون آثار سعدی نتیجه تجربیات و مطالعات و مشاهدات اوست در سفرهای طولانی، از اینرو بسیار سودمند وپرمعنی ودر نهایت درجه اهمیت است که هم شامل نکات اخلاقی و پند موعظه است و هم دارای مضامین عاشقانه و لطف و زیبائی است.
سعدی که اورا می توان از شاعران درجه اول و از نویسندگان مبرز و استاد نثر مسجع دانست در اوایل جوانی از نوازش پدر محروم شد و این محرومیت در اکثر آثار او دیده می شود. سعدی در 17 ذی الحجه سال 690 یا 691 هجری وفات یافته است. این اشعار زیبا متعلق به اوست.
ای ساربان آهسته ران کآرام جانم میرود
وآندل که با خود داشتم با دلستانم میرود
هرکه عیب دگران پیش تو آورد شمرد
بی گمان عیب تو پیش دگران خواهد برد
من ندانستم از اول که تو بی مهر وفائی
عهد نابستن از آن به که ببندی ونپائی
روزگاریست که سود از ده ی روی توام
خوابگه نیست مگر خاک سرکوی توام
بچه کارآیدت زگل طبقی از گلستان من ببر ورقی
گل همین پنج روز وشش باشد این گلستان همیشه خوش باشد
پی نوشت :
محمدرضا زهتابی، شخصیت های نامی ایران، نشر پدیده، 1347.
نوشتن دیدگاه