طراحی و صفحه‌آرایی نشریات را می‌توان در سه قالب مهم روزنامه، کتاب و مجلات تقسیم‌بندی نمود. از این میان روزنامه‌ها به دلیل وظیفه اطلاع‌رسانی و داشتن آیتم‌های مختلف خبری، خوانندگان خاص و تقریباً ثابتی را دارا می‌باشند که دیگر احتیاجی به صفحه‌آرایی و گرافیک خاص و خلاقیت و نوآوری‌های بدیع در هر شماره را ندارد، اگرچه نوع طراحی آنها باعث جذب بیشتر خوانندگان و افزایش تیراژ روزافزون‌شان می‌شود.
طراحی و صفحه‌آرایی کتاب‌ها نیز مطابق با سلایق خوانندگان و موضوعات آنها انجام می‌پذیرد؛ سادگی و در اغلب موارد عدم گرافیکی بودن صفحات از ویژگی خاص کتاب‌هاست، چرا که پیش‌فرض مطالعه کتب، نیاز مخاطب به مطالب کتاب تشخیص داده شده و صفحه‌آرایی گرافیکی را جزو عوارض و فرعیات آن می‌شمارند و بیشتر به نوع چاپ و جنس ورق‌های کتاب بها داده می‌شود.
گروه سوم نشریات و مجلات هستند، آنها نشریاتی هستند که اغلب به صورت متناوب و در بازه زمانی مشخص برای گروه سنی خاصی چاپ شده که در آن سعی می‌شود موضوع واحدی در قالب‌های مختلف بررسی شود.
مهم‌ترین بعد یک مجله را گرافیک و صفحه‌آرایی ممتاز آن مشخص می‌کند، شاید بتوان جمله را بدین سان گفت که تکنیک‌های گرافیکی مجلات، امری ضروری، لازم و غیرقابل اجتناب است؛ چرا که وقتی مجله‌ای در پیش‌خوان روزنامه‌فروشی‌ها یا فروشگاه‌های تصویرسازی پرزرق و برق مجلات می‌باشد. از این‌روست که صفحه‌آرایی و طراحی مجلات نوعی اصول تبلیغی به شمار می‌رود و گرافیست‌های مجلات می‌بایست علاوه بر دانش گرافیکی لازم و تجربه کافی، از علم روان‌شناسی در جذب مشتری نیز آگاه باشد.
در این نوشتار قصد داریم به نقد و بررسی مجلات امان از فروردین 86 تا شهریور 87 بپردازیم:
جلد مجلاتمهم‌ترین جزء یک مجله را جلد آن تشکیل می‌دهد؛ مخاطبین از جلد به عنوان سریع‌ترین و آسان‌ترین رابطه بین چشم و مطالب درونی مجله سود می‌برند لذا برای جذب و جلب‌توجه نمودن ابتدایی و به دام انداختن چشم خوانندگان احتمالی طراحی ویژه و هنرمندانه شرط اسای می‌باشد.
بهترین گره‌زنی چشم مخاطب به واسطه اسم مجله است که در طراحی نام «امان» بر روی جلد از یک حروفچینی ساده استفاده شده و هیچ گونه طراحی و نوآورانه‌ای مشاهده نمی‌شود، البته فراموش نکنید طراحی اسامی نباید به قدری عجیب‌الخلقه شود که سردرگمی بیننده و پس زدن آن را به همراه داشته باشد.
به طور کلی طرح‌های به کار رفته در جلدها بسیار ضعیف بوده و جذابیت لازم را ندارد، علاوه بر این‌که در بعضی از شماره‌ها (مانند 6 و 8 و 11) گرافیست با استفاده از المان‌های تکرارشده در سایر طرح‌ها سعی داشته فضای تازه‌ای را چیدمان کند که موفق نشده است؛ استفاده از رنگ‌های بی‌روح در اکثر شماره‌ها نیز از جمله عوامل ضعف طرح‌های به‌کار رفته می‌باشد. البته مرغوب بودن جنسی جلدهای کلیه شماره‌ها از نکات مثبت محسوب می‌شود.
ذکر عناوین مهم مطالب بر روی جلد به صورت طراحی، ارزش‌مند و می‌تواند عامل موثری در کنکاش و جولان ذهن مخاطب باشد تا بدین وسیله مجله را از پیش‌خوان برداشته و تورق کند، این امر مهم در اغلب شماره‌ها رعایت نشده (مانند شماره‌های 4، 5، 6، 9، 10) و در شماره‌های (7، 12) به صورت حروفچینی با گرافیکی ضعیف به نمایش در آمده البته شماره‌های (8، 11) از این امر مستثنی بوده و به خوبی از عهده کار برآمده‌اند.
طراحی صفحات
طراحی صفحات، ترکیبی جادویی از سه عنصر رنگ و حروف و تصویر هستند که باید دو وظیفه جلب و قاپیدن چشمان تورق‌کنندگان و اطلاع‌رسانی را بر عهده داشته باشند.
در امان عناوین مقالات معمولاً با فونت‌های مشخصی نوشته شده و اغلب در مکان‌های خاص بالای صفحات (سمت راست) می‌باشند که تکه‌ای فضا و تشابه فونتی از جمله عوامل ضعف طراحی صفحه محسوب می‌شود.
استفاده از مکان‌های مختلف و انحصار عناوین در فضای سفید یا استفاده از فونت‌های مناسب موضوع مقالات از عوامل موثر در طراحی صفحات محسوب می‌شود که (مجله شماره6) توانسته تا حدودی از نوع مکان‌یابی و استفاده از فونت‌های مناسب بهره ببرد.
از جمله موارد تأثیرگذار در طراحی مجله‌ها، استفاده مناسب از رنگ‌آمیزی است رنگ‌آمیزی صفحات باید به صورت همگون یا موضوعات باشد و علاوه بر آن باید بتواند شادابی خاصی به مخاطب بدهد تا به صورت لحظه‌ای در بیننده تأثیر گذاشته، چشمان او را نوازش دهد یا شُکی در آن حاصل کند که ورق زدن مجله را تا به آخر ادامه یابد. رنگ‌آمیزی امان، گاهاً با موضوعات هم‌خوان نبوده، و چه‌بسا در ضدّیت با آن می‌باشد مثلاً مجله شماره صفحات 36 و 37 موضوع مقاله ویژگی‌های مشترک یاران امام حسین و امام زمان است که رنگ انتخاب شده برای صفحات خاکستری است در صورتی‌که می‌توانست از دو رنگ سبز و قرمز استفاده کند.
عدم هماهنگی رنگی (هارمونیزه) در بعضی از صفحات از نکات ضعف طراحی است که شوق خواندن و لذت مطالعه را از خواننده می‌گیرد.
از جمله موارد غیر استاندارد صفحه‌آرایی در جمله استفاده کم و محدود از تصاویر مناسب موضوعات مقالات است. در صفحه‌آرایی استاندارد تصاویر بزرگ با زیرنویس مطابق آن عامل مهمی را در جلب چشمان و پیش‌برد آن به سوی متن اصلی دارد.
جنس کاغذ استفاده از کاغذ مرغوب در نشان دادن بهتر گرافیک و آسودگی خاطر خواننده تأثیر دارد. علاوه بر آن‌که مجلات تخصصی می‌بایست از کاغذهای مرغوب استفاده کنند چرا که معمولاً خوانندگان آنها را آرشیو می‌کنند و این عامل می‌تواند در سالم ماندن مجلات برای زمانی طولانی موثر باشد.
در سری مجلات امان به جز شماره (11 و 12) ما بقی شماره از کاغذ مرغوب استفاده نموده‌اند و روی‌کرد مجله در این مورد قابل تحسین است.
صفحات متقابل
در مجلات قانون یک جزء واحد در مورد صفحات مقابل هم صادق است. که در صورت مشترک بودن موضوعات دوصفحه می‌بایست از یک طرح گرافیکی خاص بهره برد و در صورت متفاوت بودن موضوعات، گرافیست باید وجه اشتراکی را مانند رنگ، نوع فونت تیتر، حاشیه‌های مشترک و ... در نظر بگیرد.
امان در این مورد موفق بوده و اگرچه در بعضی از صفحات وجه اشتراک عملی نشده اما می‌توان به طور کلی آن را از نکات مثبت نشریه به حساب آورد.
طراحی مجله اگرچه کاری ذوقی و احساسی است اما گرافیس می‌تواند با حوصله و رعایت قوانین خاص صفحه‌آرایی مجله را در رساندن مفهوم پیام به‌واسطه بیان بصری توفیق مضاعف حاصل کند.
در آخر راه‌کارهای ذیل برای طراحی بهتر مجله پیشنهاد می‌شود:
1. طرح و تصویرپردازی متنوع و عدم تکرارپذیر بودن آنها
2. نوآوری در هر شماره بر روی طرح جلد و صفحات داخلی
3. گرفتن بازخورد گرافیکی مجله از مخاطبان
4. نوع شکل‌بندی و تصویرسازی مجله به گونه‌ای شود که منحصر به همین مجله گردد.
5. استفاده از عناصری که جلوه بصری مخاطبین را به خود جلب نماید.
6. استفاده از استخوان‌بندی گرافیکی و متنی مشترک در هر شماره
7. فضادهی بیشتر به عناوین و طراحی آنها
8. عدم یک‌نواختی نوع رنگ و طراحی صفحات در کل مجله
9. استفاده از تایپوگرافی در طراحی
نوشتن دیدگاه