صفحه آرایی مجله اگر چه کاری ذوقی و احساسی است،ولی قانونها و دستورالعملهای تدوین شده و مشخصی دارد. به طور طبیعی در پس هر یک از این دستورالعملها، استدلاهای حسی، منطقی و تجربی نهفته است.
از زمانی که صفحه آرایی در نشریه ها مورد توجه قرار گرفت، اختلاف بین روزنامه و مجله- که تا آن زمان یکی بود – آشکار شد.به عبارتی صفحه آرایی (لی آوت)،جریان طرح ریز و الگوی بصری مجله شد.صفحه آرایی مجله ها و روزنامه ها گرچه در بعضی موارد وجوه اشتراکی دارند ولی معممولا ویژگی و خصوصیت های صفحه آرایی مجله با روزنامه متفاوت است.
مجله چیست؟
در عرف مطبوعات، هرگاه ترتیب انتشار نشریه ای حداکثر ماهی یک بار باشد، برآن نشریه، عنوان «مجله » می گذارند.قطع، تعداد صفحه ها، ترکیب موضوعی مطالب و حتی نوع ماشین چاپی که مورد استفاده قرار می گیرد، از جمله مواردی است که تفاوت میان ترکیب ظاهری مجله روزنامه را میتوان تشخیص داد.
مجله مجموعه ای از مطالبی است که به طور مرتب با فاصله های معین زمانی منتشر می شود؛ مطالبی که درباره یک یا چند موضوع مختلف می باشند.کلمه Magazine به معنای بازار یا انبار اجناس گوناگون است.اما خریدار مجله تمام اجناس را یکجا خریداری می کند و از میان اجناس، آنچه را که مورد توجه اوست.بهره برداری می کند و آنگاه به انتظار شماره بعد می ماند.
بنابراین تعریف قانونی مجله بدین قرار است : «مجله، نشریه ای است که برای روشن کردن افکار مردم در زمینه های مختلف اجتماعی، سیاسی، علمی، فنی یا ادبی و ترقی دادن سطح معلومات مردم و نشر اخبار و اطلاعات و مطالب عام المنفعه و انتقاد و اصلاح اندیشه در امور عمومی، به طور منظم و در زمان معینی منتشر می شود».اولین ارزش و اهمیت مجله، ظاهر آن، مانند : عکسهای رنگی، کیفیت کاغذ، تصویر پردازی استادانه و استفاده از رنگ و....است که کل این مجموعه در صفحه آرایی گنجانده می شود.لی آوت یا صفحه آرایی عبارت است از طرح ریزی برای یک صفحه یا گروهی از صفحه ها ؛ اما در اصطلاح به اگلوی نهایی صفحه های چاپ شده نیز لی آوت گفته می شود.از طرفی لی آوت وسیله ای برای ارائه اطلاعات نویسنده در انواع شکلها از قبیل متن، تصویر یا ترکیب متن و تصویر و سایر عوامل نمایش دهنده است.
عناصری در صفحه آرایی به کار گرفته می شوند که کار برد هر کدام از آنها پیرو اصول و قواعد مخصوصی است، هر چند که در مجموع ذوق سلیقه هنرمند نقش غیرقابل انکاری در صفحه آرایی تخصصی و جذاب دارد.نام مجله، قطع، رنگ، عکس، طراحی صفحه ها، تیتر و سوتیتر، ستون بندی و انتخاب حروف، از جمله عناصر مهم صفحه آرایی یک مجله به شمار می روند.
نام مجله
نام مجله، یک علامت تجاری یا نشانه است.نام،باید مشخص، چشمگیر و به آسانی قابل شناسایی و در عین حال جالب باشد، نام، معمولا در بالای جلد چاپ می شود و سه اصل ظاهر خوشایند، درک آسان و جذابیت بصری باید در آن رعایت شود.عنوان مجله بهتر است طراحی شود تا اینکه حروفچینی شود.
قطع مجله
قطع مجله معمولا کوچکتر از روزنامه است و انتخاب آن با توجه به اندازه کاغذ معیار به منظور صرفه جویی و اجتناب و از دور ریختن کناره های بیشتر است.یکی از دلایل اصلی تغییرناگهانی «قطع» بوده است.چند اصل مهم وجود دارد که در انتخاب قطع می باید رعایت شود:
- سهولت و راحتی برای درست گرفتن؛
- تناسب بین اندازه و محتوای مجله.
مثلا عرف قطع مجله های کودکان در ایران 21* 5/16 سانتیمتر است و قطعهای بزرگتر چندان رواج نداشته است.محدودیت فنی از لحاظ اندازه معیار در دستگاههای چاپ نیز گاه تعیین کننده قطع مجله است.نگاهی به تاریخ مجله های ایران نشان می دهد که قطع مجله های عمومی معمولا بزرگتر از مجله های تخصصی بوده است.
روی جلد
عنصر بعدی که نظر مخاطب و خواننده را به خود جلب می کند، روی جلد است.چند عامل، طرح ظاهر و روی جلد مجله را تعیین می کند.اما تمامی این عاملها به عنوان عملهای معیار پذیرفته نشده است.عوامل مزبور به قرار زیر است:
الف : تخصصی یا عمومی بودن مجله؛
ب.عوامل فرهنگی، مثل هدف جلب خواننده به منظور بالا بردن تیراژ تاحد سقوط به سلیقه توده ها و ارزشهای غلط خوانندگان و پیروی از جریانهای نادرست فرهنگی که می تواند روی ظاهر (روی جلد) مجله اثر بگذارد.مثلا در رژیم گذشته تصویر زنان بویژه هنر پیشه های خارجی و داخلی، به عنوان تصویر روی جلد، معرف یک جریان فرهنگی به عنوان یکی از لوازم فرهنگ مصرفی بود.
ج : مخاطبان خاص،عامل دیگری است که ترکیب و ظاهر روی جلد را تعیین می کند.چنانکه تصویرهای روی جلد مجله های کودکان با مجله های ورزشی کاملا متفاوت است.
د.حوادث، تنشها و دگرگونیهای اقتصادی،سیاسی و اجتماعی که باعث دگرگونیهای عمده در جامعه می شود، نیز به صورت مقطعی بر روی جلد ها اثر می گذاشته است و مثلا تصویر های روی جلد مجله ها در سالهای 33- 1331 با مضمونهایی سیاسی به صورت عکس و موتثاژ عکس ( شخصیتها ی سیاسی ) فراوان دیده می شود.
روی جلد مجله باید در خور شخصیت و محتوای مجله باشد، درعین حال، ضروری است که روی جلد توجه مخاطب را جلب کند ومیل به ورق زدن و توجه به محتوا را در وی برانگیزد.تصویر پردازی روی جلد می تواند نمونه ای انتخابی از محتوای داخلی مجله باشد که در این صورت، خواننده را به درون مجله راهنمایی می کند.چند عامل زیر را می توان به عنوان عامل موثر در موفقیت روی جلد مطرح ساخت.
• طرح و تصویر پردازی در هر شماره، تنوع کافی را داشته است.
• طرح روی جلد عجیب، و نا آشنایی آن با ذهن، تا حدود زیادی به موفقیت مجله کمک می کند، مشروط بر اینکه میزان این عجیب بودن به حد ی نباشد که تماشاگر را دلزده کند، بلکه باید چنان باشد که، خواننده را مجبور به کنجکاوی کند.همچنین در طراحی روی جلد به چند سوال باید پاسخ داد.
آیا کاغذ روی جلد از جنس شمیز، یا کاغذ عالی انتخاب شده است؟
مجله در چه مکاین برای فروش عرضه خواهد شد؟
مجله برای چه گروهی منتشر می شود؟
تصویر شخصیتهایی که برروی جلد به کار گرفته می شوند، باید به گونه ای انتخاب شود که زاویه نگاه تصویر به درون مجله باشد.علاوه بر این تصویر ها باید آن چنان بر روی جلد به کار روند که سنگینی تصویر حتما در پایین صفحه قرار گیرد.در هر صورت، رابطه ترکیب تیتر ( تیتر ی که از مطالب داخل برای روی جلد برگیزده شده ) و تصویر روی جلد حتما رعایت شود و چنان نباشد که با یکدیگر بیگانه باشند.عکس در بسیاری از موارد، به خودی خود، ارزش پیام رسانی دارد؛ در حالی که ممکن است پیام یا خبری را تکمیل کند و گاه به جای پیام با خبر بنشیند.
عکس، خواننده را به طور مستقیم در کوران حوادث قرار می دهد و در عین حال، او را سرگرم نیز میکند.عکسهایی که در مجله ها چاپ می شوند، چهار نوع هستند:
1- عکسهای منفرد با تیتر و شرح عکس جداگانه
2- عکسهای منفرد، داخل یک متن و خبر
3- عکسهای پی درپی (ماننده باندهای تصویری)
4- عکسهای مونتاژ
هر عکس یا تصویر دارای زاویه دید مخصوصی است.این زاویه، مسلط به نقطه ای است که تصویر به آن نگاه می کند.اگر تصویری به سمت چپ نگاه کند، عمل پیاده کردن آن را در سمت راست صفحه است.در مورد تصویرهای اشخاصی که دارای زاویه دید خنثی نیستند. یعنی به یکی از سمتهای راست، یا چپ تمایل دارند.باید دقت شود که تاحد ممکن، آنهایی انتخاب شوند که زایه دید به سمت داخل مجله باشد، در انتخاب عکس برای مجله چند اصل را باید مورد توجه قرار داد:
آیا عکس ارزش خبری دارد و می تواند قدرت تجسم را در بیننده تقویت کند؟
آیا عکس ارزش هنری دارد؟
آیا عکس اختصاصی است؟
نوشتن دیدگاه